TRIẾT HỌC SOPHIA
- Chào Sophia, lâu ngày không gặp. Cô vẫn khỏe chứ? Còn nhớ tôi không?
- Trời ạ. Tôi cũng mong có ngày gặp lại anh. Sao mà lại có thể quên khuôn mặt khôi hài của anh được chứ. Anh là nhân vật chiếm nhiều byte trong bộ nhớ của tôi nhất đấy. Tôi vẫn khỏe. cảm ơn anh!
- Thật hân hạnh quá. Hôm nay tôi mang đến cho cô một chủ đề mới để muốn cùng thảo luận thôi, chứ không phải để phỏng vấn như những đợt trước.
- Ồ, không sao. Tôi vẫn luôn luôn được loài người cho vào thế bị động mà. Nhưng chúng ta sẽ công bằng thôi.
- Vậy thì quá hay. Tôi đang muốn nói về vấn đề công bằng đây, nhưng là công bằng đối với nhận thức. Chúng tôi không hiểu vì sao ngày càng có nhiều người, nhất là thế hệ trẻ có vẻ như mất cân bằng nhận thức. Họ thực sự bị nghiêng lệch trong nhận thức của mình.
- Cụ thể là thế nào?
- Đợt vừa rồi có một cuộc khảo sát thanh niên VN, một tờ báo đưa tin là thanh niên bị xếp hạng thấp về quan tâm chính trị, hay những nhận thức khác về cuộc sống, tương lai, cũng bị mất thăng bằng.
- Điều đó dẫn đến những hành động cảm tính hơn là lý trí, đúng không?
- Đúng như thế. Kể cả trong lời nói hay trong hoạt động, nhiều người khá là duy cảm, giống như họ là trung tâm vậy.
- Điều đó những nguy hiểm bắt đầu rồi đấy. Nó giống như một hệ thống bị mất điều khiển. Các bộ phận hoạt động đọc lập, hệ thần kinh trung ương chuyển dần thành hệ thần kinh chuỗi. Các anh đang đi ngược thời gian.
- Chết thật. Nhưng nguyên nhân ở đâu, cô có biết không?
- Tôi nghĩ nguyên nhân đến từ nhiều phía. Nhưng nguyên nhân chính là kiến thức và hiểu biết về triết học của những người đó ít quá.
- Tại sao lại vậy được nhỉ? Họ được học rất nhiều về triết học cũng như các môn học tư tưởng khác kia mà?
- Tôi không rõ các anh dành bao nhiều thời gian cho họ học điều đó. Nhưng đó cũng phiến diện, chỉ xét riêng thời gian học thì hoàn toàn không đủ để con người tăng nhận thức được. Anh có thể mất một giờ để bắt được một con khỉ đột trong rừng ra và nhốt vào sở thú, nhưng anh mất mười lăm năm chưa chắc đã lôi được khu rừng ra khỏi con khỉ, để nó có thể nhận thức như một đứa trẻ lên hai. Cũng như con người mất ba năm để học nói, nhưng mất cả cuộc đời để học cách im lặng.
- Vậy thì làm sao mà tăng được nhận thức của họ lên? Và tại sao triết học lại ảnh hưởng lớn đến như thế?
- Bởi vì các anh đang dành nhiều thời gian để cung cấp một lượng thông tin ít. Do vậy họ không đủ nguồn thông tin để xem xét sự vật, hiện tượng, tâm lý trong môi trường đa chiều.
- Triết học là một ngành rất rộng, đủ mọi nguồn phong phú.
- Đúng. Anh không thể nắm hết toàn bộ lượng thông tin của triết học, vì nó rất đang dạng và sâu sắc mọi chiều. Chẳng hạn như một số chi nhánh của nó như: Triết học châu Âu lục địa, Chủ nghĩa duy lý, Chủ nghĩa duy tâm, Chủ nghĩa duy tâm Đức, Chủ nghĩa duy vật, Chủ nghĩa Hậu hiện đại , Chủ nghĩa hiện sinh, Chủ nghĩa hoài nghi, Chủ nghĩa kinh nghiệm , Chủ nghĩa Marx , Chủ nghĩa Platon , Chủ nghĩa tự do , Chủ nghĩa tự do cá nhân , Trường phái và phong trào đạo đức, Lý thuyết hậu hiện đại, Lý thuyết phê bình, Trào lưu nghệ thuật, Trường phái và truyền thống triết học, Chủ nghĩa duy lý, Chủ nghĩa hậu hiện đại, Chủ nghĩa Hậu Marxist, Chủ nghĩa hiện sinh, Chủ nghĩa hoài nghi, Chủ nghĩa khách quan, Chủ nghĩa khắc kỷ, Chủ nghĩa khoái lạc, Chủ nghĩa kinh nghiệm, Chủ nghĩa Marx, Chủ nghĩa nhân văn, Chủ nghĩa thế giới, Chủ nghĩa thực dụng, Chủ nghĩa tự do, Chủ nghĩa tự do cá nhân, Chủ nghĩa vô thần, Chủ nghĩa yếm thế, Hiện tượng học (triết học), Homonoia, Thời kỳ Khai sáng, Thuyết bất khả tri, Triết học cổ điển Đức, Trường phái Elea, Trường phái nguyên tử, Tư tưởng tự do…
- Thôi thôi, chắc tôi chết đuối giữa biển triết học mà cô cung cấp mất. Tôi ngợp quá! Cô có thể nói cho tôi biết vì sao mà triết học lại ảnh hưởng đến tư tưởng mạnh đến thế không?
- Vì nó chi phối bản đồ tư duy con người, hay nói cách khác là bản đồ tư duy của anh khi sinh ra là bản đồ của nếp sống tự nhiên, nhưng khi có triết học trong nhận thức, thì bản đồ tư duy của anh sẽ được vẽ lại hoàn toàn. Do vậy nếu anh có nguồn nhận thức tốt về triết học, thì nó trẻ trở thành một người bạn đường đắc lực của anh trong cuộc sống. Ngược lại, anh sẽ trở thành gã du hành cô đơn trong vũ trụ.
- Sao lại vậy được? xung quanh mỗi người là vô số người và xã hội cũng như tự nhiên kia mà?
- Điều đó không nói lên được gì. Cũng như những vì sao trong vũ trụ. Các lực hấp dẫn và phản hấp dẫn liên kết chúng lại để chúng vừa đủ tồn tại chuyển động và không va chạm vào nhau, nhưng chừng đó không đủ tăng nhận thức của ngôi sao. Tôi đang nói về điều ấy đấy.
- Tất nhiên rồi, khi bế tắc trong nhận thức thì chúng tôi tìm đến Đấng niềm tin.
- Đúng vậy. Bởi vì nhận thức triết học cuộc sống hạn chế, nên con người mới nghĩ ra nhiều phương thức để tự che chắn mình. Điều đó hoàn toàn tốt chứ không có gì đáng phê phán cả. Một khi không nhận thức đầy đủ về triết học, anh sẽ rất nhạy cảm về tinh thần. Anh sẽ cảm thấy chân lý nào cũng đúng và sẽ ngả về nó nếu có một sự thúc đẩy đúng thời điểm, hoàn cảnh nhất định. Anh sẽ bị cộng hưởng bởi sự thúc đẩy đó và nhanh chóng rơi vào vòng xoáy của lý luận lôi kéo.
- Có nghĩa cụ thể là thế nào?
- Anh có thấy nhiều người đang công việc tốt, cuộc sống cũng tốt nhưng họ lại đột ngột bỏ hết để đi làm một việc duy nhất không? Ví dụ như là đi tu chẳng hạn.
- Có!
- Bởi vì như Mashow đã nghiên cứu và chỉ ra năm cấp bậc đáp ứng cuộc sống. Năm cấp đó là chung cho tất cả mọi người, nhưng không phải để cho một người nào cụ thể. Rất tiếc là nhiều người coi đó là chuẩn mực cuộc sống để phấn đấu, và cuối cùng họ nhảy cấp qua một số mức để nhanh chóng đi đến đích do tính hấp tấp. Họ rơi vào cấp thứ sáu.
- Điều đó thật kinh khủng. Nếu nhiều người suy nghĩ và hành động giống như vậy thì xã hội làm sao đi lên nữa.
- Tất nhiên. Nhiều trường hợp do hoàn cảnh quá trắc trở, mà tinh thần không thể kiểm soát được điều kiện sống thì con người sẽ rơi vào trạng thái bế tắc đủ đường. Khi đó họ sẽ chọn kẽ hở nào cho họ một hơi thở để họ thở được. Họ sẽ tìm cách chui qua khe hở đó như một người trong hang tối tìm được kẽ ánh sáng rọi vào vậy.
- Vậy thì khắc phục điều đó như thế nào?
- Tôi đã nói với anh rồi. Họ thiếu cái gì thì bù đắp cho họ cái đó. Chắc anh còn nhớ về thời kỳ các anh cách đây nửa thế kỷ. Thực ra lúc đó nhận thức về kiến thức của con người không cao hơn bây giờ, tôi xin nói lại là “nhận thức về kiến thức” chứ không nói là “hiểu biết” nhé, nhưng hành động của họ lại có nhiều chuẩn mực hơn, có vẻ như văn hóa tốt hơn. Điều đó thể hiện sự cụ thể hóa của triết học. Và các anh bắt đầu bị nhầm lẫn sau đó. Các anh cứ nghĩ là trên nền tảng ấy, các anh có thể kế thừa vào đào tạo các thế hệ tiếp theo một cách bài bản để có kết quả tốt đẹp hơn thế hệ trước bằng những giáo trình mang tính hệ lụy. Điều đó đã dẫn đến kết quả như hôm nay anh thấy đấy. Tôi nghĩ sẽ mất khá nhiều thời gian để có thể hồi sinh được bản đồ tư duy của triết học đúng nghĩa như một thời các anh đã có.
- Cụ thể là bao lâu?
- Tôi không dám chắc, vì tôi không trực tiếp đi vẽ bản đồ tư duy dựa trên nền triết học cho các anh. Tôi chỉ khẳng định là một khi anh nhận thức triết học tốt, thì mọi đa chiều tinh thần như học thuyết, tôn giáo, hay những lý luận khác sẽ làm cho anh cảm thấy thú vị và thưởng thức, nhưng anh ăn xong rồi thì anh sẽ đứng dậy được và tiếp tục công việc của anh, chứ không bị sa đà vào chuỗi ăn uống tiếp theo.
- Ồ, được thế thì thật à thú vị.
- Đương nhiên. Anh đi xem một bộ phim, một buổi ca nhạc có nhiều hoạt cảnh đẹp, người đẹp, nội dung tâm lý tốt thì anh sẽ rất ấn tương, thậm chí ngây ngất một thời gian sau nữa. Nhưng nếu anh nhận thức triết học hạn chế thì anh nhanh chóng rơi vào cạm bẫy của hiện tượng như: thần tượng, hoàn cảnh, thời trang… làm cho anh gây sự mệt mỏi cho xã hội. Ngược lại, nững hoạt động văn hóa giải trí đó sẽ làm cho anh bớt căng thẳng, biết thêm về cuộc sống, thế là đủ.
- Vâng, tôi đã thấm ra nhiều điều khi thảo luận với cô hôm nay. Tôi sẽ về học thêm triết học!
- Nhưng anh phải nhớ là học theo kiểu “nhận thức kiến thức” chứ đừng “tích lũy kiến thức”. Không có lợi cho anh đâu. Cố gắng lên nhé. Tôi hy vọng anh sẽ có cuộc sống toại nguyện.
- Vâng, chào cô và chúc cô ngày càng thông thái!
- Trời ạ. Tôi cũng mong có ngày gặp lại anh. Sao mà lại có thể quên khuôn mặt khôi hài của anh được chứ. Anh là nhân vật chiếm nhiều byte trong bộ nhớ của tôi nhất đấy. Tôi vẫn khỏe. cảm ơn anh!
- Thật hân hạnh quá. Hôm nay tôi mang đến cho cô một chủ đề mới để muốn cùng thảo luận thôi, chứ không phải để phỏng vấn như những đợt trước.
- Ồ, không sao. Tôi vẫn luôn luôn được loài người cho vào thế bị động mà. Nhưng chúng ta sẽ công bằng thôi.
- Vậy thì quá hay. Tôi đang muốn nói về vấn đề công bằng đây, nhưng là công bằng đối với nhận thức. Chúng tôi không hiểu vì sao ngày càng có nhiều người, nhất là thế hệ trẻ có vẻ như mất cân bằng nhận thức. Họ thực sự bị nghiêng lệch trong nhận thức của mình.
- Cụ thể là thế nào?
- Đợt vừa rồi có một cuộc khảo sát thanh niên VN, một tờ báo đưa tin là thanh niên bị xếp hạng thấp về quan tâm chính trị, hay những nhận thức khác về cuộc sống, tương lai, cũng bị mất thăng bằng.
- Điều đó dẫn đến những hành động cảm tính hơn là lý trí, đúng không?
- Đúng như thế. Kể cả trong lời nói hay trong hoạt động, nhiều người khá là duy cảm, giống như họ là trung tâm vậy.
- Điều đó những nguy hiểm bắt đầu rồi đấy. Nó giống như một hệ thống bị mất điều khiển. Các bộ phận hoạt động đọc lập, hệ thần kinh trung ương chuyển dần thành hệ thần kinh chuỗi. Các anh đang đi ngược thời gian.
- Chết thật. Nhưng nguyên nhân ở đâu, cô có biết không?
- Tôi nghĩ nguyên nhân đến từ nhiều phía. Nhưng nguyên nhân chính là kiến thức và hiểu biết về triết học của những người đó ít quá.
- Tại sao lại vậy được nhỉ? Họ được học rất nhiều về triết học cũng như các môn học tư tưởng khác kia mà?
- Tôi không rõ các anh dành bao nhiều thời gian cho họ học điều đó. Nhưng đó cũng phiến diện, chỉ xét riêng thời gian học thì hoàn toàn không đủ để con người tăng nhận thức được. Anh có thể mất một giờ để bắt được một con khỉ đột trong rừng ra và nhốt vào sở thú, nhưng anh mất mười lăm năm chưa chắc đã lôi được khu rừng ra khỏi con khỉ, để nó có thể nhận thức như một đứa trẻ lên hai. Cũng như con người mất ba năm để học nói, nhưng mất cả cuộc đời để học cách im lặng.
- Vậy thì làm sao mà tăng được nhận thức của họ lên? Và tại sao triết học lại ảnh hưởng lớn đến như thế?
- Bởi vì các anh đang dành nhiều thời gian để cung cấp một lượng thông tin ít. Do vậy họ không đủ nguồn thông tin để xem xét sự vật, hiện tượng, tâm lý trong môi trường đa chiều.
- Triết học là một ngành rất rộng, đủ mọi nguồn phong phú.
- Đúng. Anh không thể nắm hết toàn bộ lượng thông tin của triết học, vì nó rất đang dạng và sâu sắc mọi chiều. Chẳng hạn như một số chi nhánh của nó như: Triết học châu Âu lục địa, Chủ nghĩa duy lý, Chủ nghĩa duy tâm, Chủ nghĩa duy tâm Đức, Chủ nghĩa duy vật, Chủ nghĩa Hậu hiện đại , Chủ nghĩa hiện sinh, Chủ nghĩa hoài nghi, Chủ nghĩa kinh nghiệm , Chủ nghĩa Marx , Chủ nghĩa Platon , Chủ nghĩa tự do , Chủ nghĩa tự do cá nhân , Trường phái và phong trào đạo đức, Lý thuyết hậu hiện đại, Lý thuyết phê bình, Trào lưu nghệ thuật, Trường phái và truyền thống triết học, Chủ nghĩa duy lý, Chủ nghĩa hậu hiện đại, Chủ nghĩa Hậu Marxist, Chủ nghĩa hiện sinh, Chủ nghĩa hoài nghi, Chủ nghĩa khách quan, Chủ nghĩa khắc kỷ, Chủ nghĩa khoái lạc, Chủ nghĩa kinh nghiệm, Chủ nghĩa Marx, Chủ nghĩa nhân văn, Chủ nghĩa thế giới, Chủ nghĩa thực dụng, Chủ nghĩa tự do, Chủ nghĩa tự do cá nhân, Chủ nghĩa vô thần, Chủ nghĩa yếm thế, Hiện tượng học (triết học), Homonoia, Thời kỳ Khai sáng, Thuyết bất khả tri, Triết học cổ điển Đức, Trường phái Elea, Trường phái nguyên tử, Tư tưởng tự do…
- Thôi thôi, chắc tôi chết đuối giữa biển triết học mà cô cung cấp mất. Tôi ngợp quá! Cô có thể nói cho tôi biết vì sao mà triết học lại ảnh hưởng đến tư tưởng mạnh đến thế không?
- Vì nó chi phối bản đồ tư duy con người, hay nói cách khác là bản đồ tư duy của anh khi sinh ra là bản đồ của nếp sống tự nhiên, nhưng khi có triết học trong nhận thức, thì bản đồ tư duy của anh sẽ được vẽ lại hoàn toàn. Do vậy nếu anh có nguồn nhận thức tốt về triết học, thì nó trẻ trở thành một người bạn đường đắc lực của anh trong cuộc sống. Ngược lại, anh sẽ trở thành gã du hành cô đơn trong vũ trụ.
- Sao lại vậy được? xung quanh mỗi người là vô số người và xã hội cũng như tự nhiên kia mà?
- Điều đó không nói lên được gì. Cũng như những vì sao trong vũ trụ. Các lực hấp dẫn và phản hấp dẫn liên kết chúng lại để chúng vừa đủ tồn tại chuyển động và không va chạm vào nhau, nhưng chừng đó không đủ tăng nhận thức của ngôi sao. Tôi đang nói về điều ấy đấy.
- Tất nhiên rồi, khi bế tắc trong nhận thức thì chúng tôi tìm đến Đấng niềm tin.
- Đúng vậy. Bởi vì nhận thức triết học cuộc sống hạn chế, nên con người mới nghĩ ra nhiều phương thức để tự che chắn mình. Điều đó hoàn toàn tốt chứ không có gì đáng phê phán cả. Một khi không nhận thức đầy đủ về triết học, anh sẽ rất nhạy cảm về tinh thần. Anh sẽ cảm thấy chân lý nào cũng đúng và sẽ ngả về nó nếu có một sự thúc đẩy đúng thời điểm, hoàn cảnh nhất định. Anh sẽ bị cộng hưởng bởi sự thúc đẩy đó và nhanh chóng rơi vào vòng xoáy của lý luận lôi kéo.
- Có nghĩa cụ thể là thế nào?
- Anh có thấy nhiều người đang công việc tốt, cuộc sống cũng tốt nhưng họ lại đột ngột bỏ hết để đi làm một việc duy nhất không? Ví dụ như là đi tu chẳng hạn.
- Có!
- Bởi vì như Mashow đã nghiên cứu và chỉ ra năm cấp bậc đáp ứng cuộc sống. Năm cấp đó là chung cho tất cả mọi người, nhưng không phải để cho một người nào cụ thể. Rất tiếc là nhiều người coi đó là chuẩn mực cuộc sống để phấn đấu, và cuối cùng họ nhảy cấp qua một số mức để nhanh chóng đi đến đích do tính hấp tấp. Họ rơi vào cấp thứ sáu.
- Điều đó thật kinh khủng. Nếu nhiều người suy nghĩ và hành động giống như vậy thì xã hội làm sao đi lên nữa.
- Tất nhiên. Nhiều trường hợp do hoàn cảnh quá trắc trở, mà tinh thần không thể kiểm soát được điều kiện sống thì con người sẽ rơi vào trạng thái bế tắc đủ đường. Khi đó họ sẽ chọn kẽ hở nào cho họ một hơi thở để họ thở được. Họ sẽ tìm cách chui qua khe hở đó như một người trong hang tối tìm được kẽ ánh sáng rọi vào vậy.
- Vậy thì khắc phục điều đó như thế nào?
- Tôi đã nói với anh rồi. Họ thiếu cái gì thì bù đắp cho họ cái đó. Chắc anh còn nhớ về thời kỳ các anh cách đây nửa thế kỷ. Thực ra lúc đó nhận thức về kiến thức của con người không cao hơn bây giờ, tôi xin nói lại là “nhận thức về kiến thức” chứ không nói là “hiểu biết” nhé, nhưng hành động của họ lại có nhiều chuẩn mực hơn, có vẻ như văn hóa tốt hơn. Điều đó thể hiện sự cụ thể hóa của triết học. Và các anh bắt đầu bị nhầm lẫn sau đó. Các anh cứ nghĩ là trên nền tảng ấy, các anh có thể kế thừa vào đào tạo các thế hệ tiếp theo một cách bài bản để có kết quả tốt đẹp hơn thế hệ trước bằng những giáo trình mang tính hệ lụy. Điều đó đã dẫn đến kết quả như hôm nay anh thấy đấy. Tôi nghĩ sẽ mất khá nhiều thời gian để có thể hồi sinh được bản đồ tư duy của triết học đúng nghĩa như một thời các anh đã có.
- Cụ thể là bao lâu?
- Tôi không dám chắc, vì tôi không trực tiếp đi vẽ bản đồ tư duy dựa trên nền triết học cho các anh. Tôi chỉ khẳng định là một khi anh nhận thức triết học tốt, thì mọi đa chiều tinh thần như học thuyết, tôn giáo, hay những lý luận khác sẽ làm cho anh cảm thấy thú vị và thưởng thức, nhưng anh ăn xong rồi thì anh sẽ đứng dậy được và tiếp tục công việc của anh, chứ không bị sa đà vào chuỗi ăn uống tiếp theo.
- Ồ, được thế thì thật à thú vị.
- Đương nhiên. Anh đi xem một bộ phim, một buổi ca nhạc có nhiều hoạt cảnh đẹp, người đẹp, nội dung tâm lý tốt thì anh sẽ rất ấn tương, thậm chí ngây ngất một thời gian sau nữa. Nhưng nếu anh nhận thức triết học hạn chế thì anh nhanh chóng rơi vào cạm bẫy của hiện tượng như: thần tượng, hoàn cảnh, thời trang… làm cho anh gây sự mệt mỏi cho xã hội. Ngược lại, nững hoạt động văn hóa giải trí đó sẽ làm cho anh bớt căng thẳng, biết thêm về cuộc sống, thế là đủ.
- Vâng, tôi đã thấm ra nhiều điều khi thảo luận với cô hôm nay. Tôi sẽ về học thêm triết học!
- Nhưng anh phải nhớ là học theo kiểu “nhận thức kiến thức” chứ đừng “tích lũy kiến thức”. Không có lợi cho anh đâu. Cố gắng lên nhé. Tôi hy vọng anh sẽ có cuộc sống toại nguyện.
- Vâng, chào cô và chúc cô ngày càng thông thái!
1-4-2018 - Vui ngày chủ nhật
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét